Trądzik - młodzieńcza przypadłość

Trądzik pospolity (młodzieńczy) acne vulgaris - jest utrapieniem głównie osób młodych (ok. 90% nastolatków). Trądzik dotyka ok. 95% chłopców i ponad 80% dziewcząt w okresie dojrzewania. Trądzik pojawia się w wyniku zawirowań hormonalnych do jakich dochodzi w okresie dojrzewania. Hormonami, które najmocniej stymulują gruczoły do produkcji łoju są androgeny (hormony wydzielane przez jądra mężczyzn, nadnercza, w niewielkiej ilości produkowane także przez jajniki kobiet). U kobiet trądzik może być spowodowany brakiem odpowiednich proporcji między estrogenami (hormonami produkowanymi w większej ilości w pierwszej tzw. folikularnej fazie cyklu miesięcznego), a gestagenami (hormonami drugiej tzw. lutealnej fazy cyklu). Nie oznacza to jednak, że trądzik pospolity jest schorzeniem hormonalnym, gdyż u wielu osób nie stwierdza się zaburzeń hormonalnych. Często decydują o tym skłonności genetyczne, polegające na większej wrażliwości gruczołów łojowych na hormony męskie. Na skutek stałego pobudzania gruczołów łojowych może dojść do przerostu gruczołów łojowych i łojotoku.
Jak to sie dzieje?
Wzrost wydzielania łoju w wyniku stymulacji gruczołów łojowych (głównie przez androgeny) i zwiększenie złuszczania ściśle do siebie przylegających komórek naskórka w ujściach mieszków włosowych doprowadza do ich "zaczopowania". Tworzy to wewnątrz mieszków włosowych warunki beztlenowe i powoduje gromadzenie się zbitego łoju. W ten sposób powstają warunki sprzyjające rozwojowi Propionibacterium acnes (bakterii komensalnych, wchodzących w skład normalnej flory bakteryjnej skóry). Te beztlenowe bakterie na drodze enzymatycznej rozkładają łój, uwalniając wolne kwasy tłuszczowe (substancje drażniące, nasilające złuszczanie naskórka) i czynniki chemotaktyczne (związki, które przyciągają i alarmują białe krwinki o pojawieniu się infekcji). Przyciągnięte neutrofile, chcąc unieczynnić bakterie i związki drażniące skórę, wydzielają enzymy hydrolityczne, co powoduje odczyn zapalny. Niestety enzymy te uszkadzają zarówno komórki bakterii jak i komórki tworzące mieszki włosowe. Może dojść wówczas do pęknięcia ściany mieszków włosowych, i przedostania się jego zawartości do skóry. Nasilenie stanu zapalnego zależy od stopnia nadwrażliwości organizmu na bakterie i ich metabolity.
Powstawaniu zmian trądzikowych mogą sprzyjać liczne czynniki: czynniki dziedziczne (np. w niektórych zespołach zaburzeń genotypowych), kontakt ze smarami, substancjami oleistymi i pochodnymi smoły (acne picea), stosowanie leków (np. steroidy anaboliczne, glikokortykosterydy, preparaty litu), niektóre kosmetyki przyspieszające rozwój zaskórników (komedogenne).
Objawy
Trądzik może objawiać się w postaci różnego rodzaju zmian skórnych, zarówno niezapalnych, które są wynikiem gromadzenia łoju i nabłonków takich jak: zaskórniki otwarte - za ich czarną barwę (w okolicy ujścia mieszków) odpowiedzialna jest melanina powstająca z utlenionych komórek naskórka i kwasów tłuszczowych, prosaki - białe zamknięte zaskórniki.
Innego rodzaju manifestacją są zmiany zapalne, które powstają na skutek uszkodzenia mieszków włosowych blisko powierzchni skóry: grudki - zapalne zmiany wyniesione ponad powierzchnię skóry, krosty - zapalne zmiany wyniesione ponad powierzchnię skóry zawierające materiał ropny; lub w dalszej odległości od powierzchni skóry: guzki - twardy naciek zapalny głęboko penetrujący w głąb skóry o wielkości powyżej 5mm, cysty - duże guzki zawierające płynną treść ropną, blizny - są zejściem zmian zapalnych , których wielkość zależy od tego na jakiej głębokości doszło do uszkodzenia mieszków włosowych. Powstają wówczas blizny płaskie, zanikowe (zagłębienia różnej wielkości), lub przerosłe (wypukłe, często twarde blizny). U niektórych osób blizny mogą przeistoczyć się w keloidy (stale rosnące twarde blizny, szczególnie często tworzą się na klatce piersiowej, ramionach i plecach).
Lek.med. Maciej Banach

Trądzik